Een trammotor met een digitaal rugzakje

Onder onze leden zitten er ook een heel pak tramliefhebbers. Maar trams in model zijn nog niet zo heel courrant te koop. Je hebt enkele fabrikanten zoals Ferrivan, die hele mooie trams op de markt brengen. Maar zit je gaading daar niet tussen, dan ben je aangewezen op zelfbouw. Dit hoeft op zich geen groot probleem te zijn. Met de mogelijkheid om zelf te tekenen en te printen in 3D, kan je als het ware alles printen wat je maar wilt. Voor velen onder ons, het gedroomde werkstuk. Je hebt dan wel al een model.... maar wat met de aandrijving? Awel daar gaan we vandaag iets over schrijven. Met dank aan Roderik voor het aanleveren van beeld, tekst en uitleg. Veel leesplezier!

De motor, het hart van het model....

Twee-assige motoren zijn gekend om hun soms zwakke stroomafname. Tractie-materiaal valt stil op een niet-ompoolbare wissel, een stukje rail in een tunnel is wat moeilijk te reinigen, rails liggen niet 100% recht of een model heeft wat moeite om een klein hoogteverschil tussen twee modules te overbruggen. Het zijn allemaal redenen waarom een tram- of treinmodel er wel eens de brui aan geeft.

Zelfs als je digitaal gaat rijden en je niet meer afhankelijk bent van de stroomsterkte op de rails kan het frustreren zijn om steeds opnieuw de figuurlijke 'hand van God' te moeten spelen. Vooral als je op een expo staat, kan dit knap lastig zijn: net op het moment dat iemand aan het filmen is, heeft je model weer een duwtje in de rug nodig...

Om hier iets aan te doen, kan je je digitaal rollend materiaal voorzien van één of meerdere condensatoren. Deze zorgen ervoor dat een minimale stroomonderbreking geen invloed heeft op het rijgedrag van je model. Het werkt als een soort batterij die heel even over neemt bij stroomverlies. Bovendien is ook hier de regel: hoe meer condensatoren je kan inbouwen, hoe groter de overbrugging zal zijn. Je kan de capaciteit zelfs zo opdrijven dat je model bij het optillen van de baan nog enkele seconden blijft verder rijden. Let wel: condensatoren zijn geen wondermiddel. Een goede schone baan en schone wielen zijn nog steeds nodig...

Een ander voordeel is de mogelijkheid om je rollend materiaal echt over de baan te laten 'kruipen' aan de laagst mogelijke snelheid.

ZZZZZZZZZZZZZZZimoooooooooooooo

Heel wat fabrikanten hebben hun eigen oplossing en bieden deze aan als een extra module die je kan op de decoder aansluiten. Het aantal constructeurs die je zelf toelaten om dit te doen, zijn eerder beperkt.

Zimo daarentegen, heeft in zijn gamma een aantal modellen die je de mogelijkheid geven om zelf condensatoren in te bouwen. Sommige modellen worden zelfs voorzien van condensator bij aflevering. Ook hier is het belangrijk je vooraf goed te informeren. Er zijn namelijk een aantal afmetingen waar je dient rekening mee te houden.

Condensatoren bestaan in allerlei soorten en maten. Je bent er vast, bewust of onbewust, al eentje tegen gekomen. Bij elk analoog treinmodel zit namelijk tussen de beide polen van de motor een kleine, ronde keramische condensator gesoldeerd.

Den elco dat ze zeggen....

Bij deze installatie kiezen we voor een elektrolytische condensator of elco. Deze heb je misschien al gezien op een moederbord of in een elektrisch toestel. Ook deze komen in allerlei soorten en maten. Zorg er daarom voor dat je in je model niet alleen voldoende plaats hebt voor de decoder maar ook voor de condensator.

Aan de buitenzijde van de condensator staan wat gegevens vermeld: de maximale voltage (uiteraard aangeduid in volts) die de condensator kan doorgeven of de capaciteit ervan, uitgedrukt in microfarad. Wil je meer weten over de technische kant van condensatoren dan kan je heel wat vinden op Wikipedia. Voor deze toepassing houden we het op een exemplaar dat is aangeraden door de fabrikant.

We gebruiken in dit voorbeeld een Zimo-decoder model MX623, de variant met draden zonder pin-stekker. Deze is amper 20 x 8,5 x 3,5mm groot en daarom zeer geschikt voor inbouw in een klein model. Het motorstel of chassis waar we hier over spreken is een PMT-chassis dat we kunnen terug vinden bij de trammodellen van het vroegere Jocadis-Saroulmapoul en vandaag ook bij Ferivan

Wat hebben we nodig voor de bouw van dit specifieke rugzakje: 

• Plasticard en geschikte lijm 
• Breekmes 
• Lat en potlood 
• Schaar 
• Zimo-decoder (in dit geval een MX634) 
• Condensator (35V en 470 micro-farad) 
• Een gemotoriseerd chassis 
• Soldeerbout en soldeer 
• Dubbelzijdige tape
  

Uit plasticard van 1mm dik bouwen we 2 onderdeeltjes. Een 'bruggetje' dat over de motor past en een plaatje dat de condensator vasthoudt.

Lijm de verschillende onderdeeltjes samen zodat je deze vormen bouwt. De beide U-vormen staan op 19mm uit mekaar. De kleine vlakjes bovenop het 'bruggetje' leg je in de lengterichting.

Plooi nu de beentjes van de condensator in de juiste positie. Let er daarbij zeker op dat je ze in de correcte positie plooit. De condensator heeft namelijk een positieve zijde en een negatieve zijde. (Negatief herken je door de witte streep op de zijkant. Gebruik het bruggetje als mal en lijm het plaatje op zijn plaats zodat de decoder gefixeerd zit. 

Dit is de Zimo-decoder. Dit model is een MX634. Je bemerkt duidelijk de twee draden aan de uiteinden van de decoder (blauw en grijs). Deze verbinden we met de condensator. De grijze draad gaan naar de negatieve zijde van de condensator. De blauwe dan uiteraard naar de positieve.

Plaats een stukje dubbelzijdige tape op het bruggetje en doe een stukje elektrische tape rond de decoder. Zo voorkom je dat de dubbelzijdige tape op de decoder zelf gaat kleven en indien je deze zou moeten vervangen, hoef je alleen de elektrische tape door te snijden. 

En de motor is klaar! Je zal merken dat die kleine condensator zorgt voor een heel zacht rijgedrag en toelaat om zelfs aan de laagste snelheden te kunnen rangeren. Uiteraard kan je, afhankelijk van de beschikbare ruimte nog meer condensatoren toevoegen. Dit doe je door ze in serie aan mekaar te verbinden. (Positieve draad verbinden met negatieve enzovoort...) Dan wordt het 'Stay Alive'-effect alleen maar beter.